مصلحات مواد غذایی در طب سنتی مقدس ایرانی

‍ مصلحات مواد غذایی در طب سنتی مقدس ایرانی
استادحمزه سام دلیری پزشک و محقق طب ایرانی

در تهیه و تولید و مصرف و نگهداری هر غذا یا میوه یا هر دارویی ، باید نکاتی را رعایت کرد، مهمترین نکته آن است که غذاها را با”مصلح” آنها مصرف کنیم. در واقع رعایت این نکته باعث هضم و جذب بهتر موادغذایی در بدن میشود و احیانا چنانچه، غذایی، دارای عوارض جانبی خاصی باشد، مصرف کننده درصورت مصرف با مصلح ،کمتر دچار آن عوارض خواهد شد.

از نظر لغوی ؛ کلمه مصلح بر وزن مفعل ؛ اسم فاعل است و به معنای “اصلاح کننده” طبع غذا و هر خوردنی و آشامیدنیست. چنین واژه ای در هیچ کجای علم تغذیه و پزشکی نوین وجود ندارد.چون در طب نوین و علم تغذیه معاصر ، هیچ توجهی به طبع و سرشت غذاها نشده و نمیشود.

@sinohehsamdaliri

اما در طب مقدس ایرانی ؛حکما و اطبای قدیم ؛توجهات زیادی به این موضوع داشته و تاکیدات فراوانی در خصوص بکارگیری مصلحات؛ در مصرف داروها و غذاها و میوه ها و هر خوردنی و آشامیدنی داشته اند.

طبق تحقیقاتی که در زمینه مصلحات مواد غذایی و دارویی داشته ام ؛مصلحات به عناوین مختلفی درنظر گرفته شده اند ؛ که در این مقاله به استحضارتان میرسانم.

گاهی اوقات مصلحات ؛نقش کاتالیزور در هضم و جذب غذاها را بعهده دارند.یعنی اینکه سرعت هضم و جذب مواد غذایی را در معده ؛روده ها؛کبد ؛اندامها و عروق و حتی سلولهای بدن بیشتر و بیشتر میکنند.

مثلا در مورد مصرف ماهی ؛ آنطور که ساکنین گیلان زمین و غرب مازندران برای پخت ماهی و یا نگهداری آن عمل میکنند در هیچ کجای دنیا دیده نشده است.در طب طبرستان و طب گیلان زمین ؛ برای مصرف ماهی از مصلحاتی چون گردو -چوچاغ یا شیشاک -سیر و نعناع یا اوجی بعنوان شکم پر ماهی بکار میگیرند که هر کدام فلسفه ای در خود نهفته دارند.
@sinohehsamdaliri

در این ترکیب ،سبزی چوچاغ یا شیشاک که در زبان ترکی به آن بوقناق گویند ؛مصلحی است که بعنوان کاتالیزور عمل کرده و سرعت هضم و جذب ماهی را در بدن افزایش می دهد.

گاهی اوقات مصلحات نقش “بالانس کننده و متعادل کننده ” را ایفاء میکنند .مثلا گوشت گاو منبعث غلظت خون است توصیه و تاکید شده است همراه با سماق فراوان که رقیق کننده خون است میل شود.(مصرف گوشت گاو در طب مقدس ایرانی مطرود است.)

گاهی مواقع مصلحات ،نقش “سینرژیسمی” را در بدن ایفاء میکنند.سینرژیسم یعنی هم افزایی. زمانی که دو یا چند عنصر، با هم ، برهمکنش (تعامل) داشته باشند معمولاً اثری بوجود می‌آید که مجموع اثرهایی که هر کدام از آن عناصر جداگانه می‌توانستند بوجود آورند بیشتر شود.

@sinohehsamdaliri

مثلا مصلح پرتقال گلپر است.مصلح باقلا و لوبیا گلپر است .مصلح انار و زرشک گلپر است.پرتقال – لوبیا -باقلا-انار و زرشک، طبعی سرد و تر دارند باید در کنار گلپر که طبعی گرم و خشک دارد مصرف شود.در اینصورت است که اثرات تغذیه ای این مواد غذایی بهتر و بیشتر میشود.

گاهی اوقات ، مصلحات؛ نقش پیشگیرنده داشته ، و عوارض جانبی مواد غذایی را کمتر و کمتر میکنند.چون هر خوردنی و هر آشامیدنی از سه قسمت : دارو- سم و غذا تشکیل میشود.مصلحات ؛اثرات سمی و دارویی این خوردنیها و نوشیدنیها را به مراتب کمتر میکنند.

مثلا ماست و دوغ هر دو باعث بالارفتن بلغم و تری گلیسرید خون (چربی خون نوع سرد)میشوند.بهتر است همراه با کمی شوید خشک یا نعناغ خشک یا پودر موسیر که کاهنده بلغم و چربی خون (چربیسوز)هستند مصرف شوند.
@sinohehsamdaliri

مصرف برنج ؛ موجب کبد چرب و متعاقبا باعث افزایش پرخاشگری و عصبانیت در افراد میشود. به همین دلیل بهتر است همراه با زعفران یا سبوس که هر دو آرامبخش هستند مصرف شود.
@sinohehsamdaliri