خواص درمانی نمک از دیدگاه امام رضا:
در میان روایات امام رضا (ع) اشارات مختلفی درباره شروع غذا با نمک وجود دارد. محمد بن على می گوید: مردى در خراسان خدمت امام رضا (علیه السلام ) بود. غذایى براى آن حضرت آوردند که با آن سرکه و نمک بود. آن حضرت آغاز غذا را با سرکه شروع کردند، آن مرد گفت : قربانت گردم ، شما به ماها امر کردید با نمک شروع کنیم ! آن حضرت فرمودند: این مثل آن است ، بدرستى که سرکه ذهن را قوى و عقل را زیاد مى کند.
امام رضا (ع) همچنین درباره خواص نمک به نقل از پدران گرامی خویش از رسول اکرم (ص) خطاب به امیر المومنین (ع) می فرماید:عَلَیکَ بِالمِلحِ ؛ فَإِنَّهُ شِفاءٌ مِن سَبعینَ داءً ؛ أدناهَا الجُذامُ ، وَالبَرَصُ ، وَالجُنونُٰ؛ بر تو باد نمک ؛ چرا که در آن ، شفاى هفتاد درد است که کمترین آنها جذام ، پیسى و دیوانگى است .
در روایتی دیگر آمده است که قافله‌ای از خراسان به کرمان می‌رفت که دچار دزدان شد. مردی را که گمان می‌بردند دولتمند است اسیر کرده. مدتی در دست خود نگهداشته. او را برای گرفتن مال شکنجه می‌کردند. از جمله او را در میان برف‌ها بسته، زنی از آنان به او رحم آورده و آزادش کرده بود. بر اثر شکنجه زبان و دهانش تباه شده بود. رو به خراسان آورد و شنید علی بن موسی در نیشابور است. شبی در خواب به او گفتند: فرزند پیامبر به خراسان وارد شده از بیماری خودت از او بپرس. شاید تو را به داروئی شفا بخش رهنمایی کند.
او گفت در خواب: نزد امام رفتم و چاره خواستم. گفت: مقداری کمون (زیره) و سعتر (آویشن) و نمک را بکوب و از آن ۲ یا ۳ بار در دهانت بریز عافیت می‌یابی. مرد از خواب بیدار شد و اعتنایی به رؤیای خود ننمود تا به دروازه نیشابور رسید. به او گفتند: علی بن موسی الرضا از نیشابور کوچ کرده اینک در رباط سعد است. در دلش افتاد نزد حضرت رفته و از امام چاره بخواهد. نزد امام به رباط سعد رفت و گفت: جریان من چنین است و زبان و دهانم تباه گشته و جز به سختی نمی‌توانم سخن بگویم و به من دوایی راهنمایی کن که چاره کارم باشد.
امام فرمود: آیا به تو یاد ندادم. آنچه در خواب دیدی عمل کن. مرد گفت: دوباره برای من تکرار کن. فرمود: زیره و آویشن و نمک را بکوب و ۲ یا ۳ بار مقداری از آن را در دهانت بریز، به زودی شفا خواهی یافت. مرد گفت: آن را به کار بردم و شفا یافتم
نمک خوب و بد چیست
امروزه مناقشه‌ی بزرگی بر سر نمک در محافل پزشکی در جریان است که بسیاری از آنها به علت عدم شناخت کافی از نمک می‌باشد. در حال حاضر نمکی که در بازار به عنوان نمک خوراکی در دسترس مردم است به علت تصفیه صنعتی صرفاً دارای سدیم و کلر است و در صورتی که به آنید هم اضافه شده باشد دارای ید نیز می‌باشد. مسلماً آنچه در کتب پزشکی مدرن در مضرات نمک به رشته تحریر در آمده است در خصوص همین نمک صنعتی تصفیه شده است. در حالی که آنچه در طب اسلامی- ایرانی در مزایای نمک صحبت شده، در مورد نمک صنعتی نیست و در مورد نمک طبیعی بافری شده است، ما در هوای تنفسی هم همین حالت بافری و تعادل را داریم و اگر بخواهیم صرفاً از اکسیژن خالص استفاده کنیم قطعاً ریه‌های خود را از دست خواهیم داد.
در روایتی حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند: هر کس قبل و بعد از غذا نمک بخورد خداوند سیصد و سی نوع بلا را که کمترین آنها جذام است از او بر طرف می‌فرماید و یا در روایت دیگر امام علی (ع) می‌فرمایند: هر کس غذا را با نمک آغاز کند هفتاد درد و دردهای دیگری که بجز خداوند کسی از آنها آگاهی ندارد را از خود دور می‌نماید، اگر بر سر سفره‌ای نمک نباشد ملائکه حاضر نمی‌شوند و صحت بدن وجود ندارد و سفره برکت نخواهد داشت.
حال ببینیم نمک مفید که این همه تاکید بر مصرف آن شده چه نمکی است؟ نمک طبیعی که توسط بشر دستکاری نشده و در طبیعت وجود دارد مثل نمک دریا، که حاوی سدیم، کلر، پتاسیم، ید، منیزیم، روی و کلسیم به میزان لازم برای سلامت سلول‌های بدن است و با تعادل خود نه تنها مضر نیست بلکه مفید نیز هست. ولی نمک صنعتی که فقط حاوی سدیم، کلر و گاهی ید صنعتی است، برای سلول‌ها می‌تواند سمی باشد. اینکه در طول دهه‌های اخیر چگونه نمک مفید طبیعی ما مثل خیلی مواد غذایی دیگر توسط نوع صنعتی و مضر آن جایگزین شده است جزء اسرار می‌باشد و رد پای استعمار را شاید بتوان در این فرآیندها جستجو کرد.
به طور قطع مصرف نمک صنعتی موجب اختلال عملکرد سلولی و بروز بیماری‌های مختلف از جمله فشار خون می‌گردد. وجود یون‌هایی بجز سدیم و کلر در نمک طبیعی یک ترکیب متعادل و هماهنگ با نیاز طبیعی سلول‌های بدن ما فراهم می‌آورد در حالی که در نمک صنعتی این تعادل وجود نداشته و ترکیب زیان آوری به سلول‌ها تحمیل می‌گردد، بنابراین این طور نیست که الزاماً صنعتی سازی مواد غذایی به نفع بشر باشد و در اکثر اوقات این کار به ضرر بشریت تمام شده است.
یکی از موادی که در نمک صنعتی با تصفیه از نمک طبیعی جدا می‌شود و برای سلول‌ها بسیار ضروری است و نبودن آن موجب بیماری‌هایی مثل تشنج می‌گردد، یون منیزیم است و ماده دیگر که برای رشد سلول‌ها بخصوص در بچه‌ها لازم است عنصر روی می‌باشد که باز در روند تصفیه نمک به وسیله مواد شیمیایی از آن گرفته می‌شود. بنابراین طب اسلامی- ایرانی مصرف نمک طبیعی بخصوص نمک دریا را توصیه و از مصرف نمک‌های صنعتی و تصفیه شده نهی می‌نماید.
دکتر حسن اکبری متخصص و دانشیار آسیب شناس سلولی محقق و مدرس طب اسلامی- ایران @mosalase_salamat
mosalase_salamat