روزه داری از منظر اسلام و طب سنتی و مزاج یابی بدن در ایام روزه داری

<sup>خداوند سبحان در قرآن مجید می فرماید :
« یا ایهاالذین آمنو کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون »
ای افرادی که ایمان آورده اید ، روزه بر شما نوشته شده است همانگونه که بر امت هائی که قبل از شما بودند نوشته شده است ، تا پرهیزگار و با تقوا شوید .
* پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : روزه را با آب گرم و یا شیرینی افطار کنید زیرا باعث خوشبوئی دهان و محکمی دندان میشود .</sup>

^{* پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : با چیز شیرینی روزه خود را افطار میکرد زیرا زمینه از بین رفتن بلغم است .( ک طب الائمه ص ۲۲۶ )}

^{* پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : روزه خود را با آب گرم و یا شیرینی افطار کنید زیرا باعث پاگیزگی کبد و معده میشود .}

^{* امام صادق علیه السلام فرمودند : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با شیرینی روزه خودرا افطار میکردند و اگر شیرینی نبود با آب گرم افطار میکرد و می فرمودند این عمل پاکیزگی کبد ، معده ، خوشبوئی دهان و محکمی دندان میگردد و گناهان را از بین می برد و بلغم را قطع و سردرد را از بین می برد . ( ک طب الائمه ص ۲۲۶ )}

^{روزه داری و سوزاندن اخلاط صفرا خشک و سودا خشک و بلغم مزمن}

^{رسول خدا (ص) فرموده اند: روزه بگیرید تا تندرست بمانید.}

^{همچنین پیامبر خدا فرمودند: خداوند به یکی از پیامبران بنی اسرائیل وحی کرد، به طایفه ات خبر بده هیچ بنده ای یک روز را برای خشنودی من روزه نمی گیرد، مگر آن که تن او را سالم می دارم و او را پاداشی بزرگ می دهم.}

^{از طرفی در طب قدیم نیز روزه اهمیت خاصی داشته است.}

^{و یا فیثاغورث و بقراط برخی از امراض بیماران را با روزه معالجه می‌کردند .}

^{ویا شیخ ارئیس ابن سینا فصلی از کتاب قانون را به مداوا با روزه اختصاص داده است.}

^{فواید روزه داری با نگاه آنسوی مرزها
دکتر کارلو آمریکائی در مورد فوائد روزه می گوید :
روزه ای که اسلام واجب کرده ، بزرگترین ضامن سلامتی تن است وی معتقد است که
روزه ، درمانی دراز مدت برای موارد زیر تجویز میباشد .
۱- فشار خون زیاد}

 ^{۲- تصلب شرائین که تازه آغاز شده}

 ^{۳- گرفتگی مجاری خون و لِنف}

 ^{۴- آسم قلبی}

 ^{۵- آنژین قلبی}

 ^{۶- سرطان خون}

 ^{۷- امراض عصبی}

 ^{۸ – اختلالات دستگاه متابولیسم (چاقی ، نفرس ، ورم مفاصل ، رماتیسم)}

 ^{۹- امراض کبد}

 ^{۱۰- ورم کیسه صفرا}

 ^{۱۱- امراض معده و روده}

^{۱۲- یبوست مزمن}

 ^{۱۳- ورم لوزه مزمن}

 ^{۱۴- زکام های حلق و بینی}

 ^{۱۵ – زکام های نای و نایچه}

 ^{۱۶- ناراحتی های کلیه و مثانه}

 ^{۱۷ – امراض زنان(تورم لگن خاصره ، اختلالات قائدگی – نازائی ، یائسگی )}

 ^{۱۸- اگزما}

 ^{۱۹- دمل}

 ^{۲۰- کورک و کهیر}

 ^{۲۱- امراض چشمی مثل آب سبز}

 ^{۲۲- سردرد مزمن}

 ^{۲۳- افسردگی}

 ^{۲۴- ضعف جنسی}

 ^{۲۵- هیجان شدید}

 ^{۲۶- وسواس}

 ^{۲۷- نوالژی ، مخصوصا میگرن}

 ^{۲۸- صعب العلاج}

 ^{۲۹- سرطان قبل از آشکار شدن .
دکتر ژان فرموزان :
در آغاز روزه داری مشاهده می کنیم  ، زبان باردار است ، عرق بدن زیاد می شود دهان بو می گیرد ، گاه آب بینی راه می افتد و همه ، علامت شستشوی کامل بدن است و پس از سه الی چهار روز بو برطرف می شود ، اسید اوریک ادرار کاسته می شود و شخص احساس سبکی و خوشی خارق العاده ای می کند و در این حال اعضاء هم استراحتی دارند .
دکتر کارل (فیزیولوژیست بزرگ فرانسوی):
لزوم روزه داری در تمام ادیان تأکید شده است ، در روزه ابتدا گرسنگی و گاهی نوعی تحریک عصبی و بعد ضعف احساس می شود ، ولی در عین حال کیفیات پوشیده ای که اهمیت زیادی دارند ، به فعالیت می افتند و بالاخره تمام اعضاء مواد خاص خود را برای نگهداری و تعادل محیط داخلی و قلب قربانی می کنند .
دکتر کوئل پا فرانسوی :
چهار پنجم بیماری ها از تخمیر غذا در روده هاست و همه با روزه اصلاح می گردد .
دکتر بندیکت :
در این مدت (ایام روزه) در ترکیب خون هیچگونه اختلالی به هم نرسیده و آن نوری که در بعضی از روزه داران دیده می شود یک حالت جوانی و نشاطی است که برای روزه داران رخ می دهد .
کمل درورشا روانشناس :
روزه موجب حالت جذبه روحی می شود .
دکتر تومانیاس :
فایده بزرگ کم خوردن و پرهیز نمودن از غذاها در یک مدت کوتاه ، آن است که چون معده در طول مدت یازده ماه مرتب پر از غذا بوده و در مدت یکماه روزه داری ، مواد غذائی خود را دفع کند و همین طور کبد ، که برای حل و هضم غذا مجبور است دائما صفرای خود را مصرف کند . در مدت سی روز ترشحات صفراوی را صرف حل کردن باقیمانده غذای جمع آوری شده خواهد کرد .
دستگاه هاضمه در نتیجه کم خوردن غذا اندکی فراغت حاصل نموده و رفع خستگی می نماید ، روزه یعنی کم خوردن و کم آشامیدن در مدت معینی از سال و این بهترین راه معالجه و حفظ تندرستی است که طب قدیم و جدید را از این حیث متوجه خود ساخته مخصوصا امراضی را که به آلات هاضمه به خصوص کلیه و کبد عارض می شود و توسط دارو نمی توان آنها را علاج نمود ، روزه به خوبی معالجه می نماید .
چنانچه بهترین دارو ها برای بر طرف ساختن سوء هاضمه روزه گرفتن است ، مرض مخصوص کبد نیز که موجب یرقان می گردد ، بهترین طریقه معالجه اش همان روزه گرفتن است ، چه آنکه ایجاد این مرض اغلب اوقات بواسطه خستگی کبد است ، که در موقع زیادی عمل و فعالیت ، نمی تواند صفرا را از خون بگیرد .
شهید دکتر پاک نژاد :
در ظرف مدت یکماه روزه داری آدمی دارنده یک بدن تازه تعمیر شده و آزاد گردیده و از قید و بند سموم رها شده است .
دکتر کلوغ ( پزشک مشهور آمریکائی ) :
سرطان از تماس زیاد میکروب های عفونی و سم های آنها با بدن پدید می آید ، سرطان ابتدا دمل کوچکی است که در روده یا معده می روید ، این دمل ها را می توانیم به آسانی با یکی دو هفته روزه معالجه کنیم . معالجه کم خونی معمولی ، سیلیس ، مالاریا ، کثافت و چرک ریه ، دمل های بسیار بد که بوسیله ترک غذا ، ترک خوراک های گوشت دار ممکن می شود .
دکتر آلکسی سوفورین پزشک روسی :
تنهاطریق برای قطع ریشه سرطان روزه است و بس . درمان از طریق روزه فائده ویژه ای در بیماری های کم خونی ، ضعف روده ها ، التهاب بسیط و مزمن ، دمل های خارجی و داخلی ، سل ، نفرس ، بیماری های چشم ، مرض قند ، بیماری های جلدی ، بیماری های کلیه ، کبد ، و اسکلیرور ، روماتیسم ، استسقا ، نوراستنی ، عرق النساء ، خراز(ریختگی پوست) و بیماری های دیگر دارد .
دکتر اوتوبو خنگر در کنگره پزشکی بغداد می گوید :
شخص روزه دار با سوزاندن رسوبات بیمار گونه و چربی های زائد بدن ، کوره متابولیسم خود را می افروزد . در مدت پنجاه سال که از تاسیس کلینیک اوتوبو خنگر می گذرد بیش از پنجاه بیمار در این کلینیک توسط روزه درمان شده است .}

^{دکتر الکسی سوفورین دانشمند شهیر روسی می‌گوید:}

^{«جسم به هنگام روزه به جای غذا از مواد داخلی استفاده کرده و آن ها را مصرف می‌کند و بدین‌وسیله خود را پاکیزه می‌سازد.»}

^{باید و نبایدهای مقدماتی برای روزه داری با نگاه شرع مقدس یا طب سنتی :}

^{۱= در شرع مقدس اسلام روزه بی سحری توصیه نمی شود .}

^{۲=  زنان شیرده روزه دار باید هنگام سحر و افطار مواد غذایی با کمیت و کیفیت مطلوبی}

^{مصرف کنند تا لطمه ای به کودک شیر خواره وارد نشود .}

^{۳=  افرادی که به بیماری گوارشی مزمن و با سابقه مبتلا هستند با اجازه پزشک و تشخیص خودشان دال بر ناتوانی ترجیحا از روزه داری معاف هستند.}

^{۴= سنگ کلیه بیماری مزمن و خطرناکی نیست که مانع روزه داری شود ولی هنگام افطار تا سحر ۷-۶ لیوان آب ( ترجیحا” ولرم ) میل نمایند.} 

^{۵ – به اندازه نیاز بدن بعداز افطار تا وقت خواب آب ولرم بنوشید تا از کم آبی جلوگیری شود.}

^{۶= از مصرف زیاد مواد غذایی شیرین مثل زولبیا و بامیه ( با روغن نباتی ) پرهیز شود و بالعکس خرما و کشمش میل نمائید.}

^{۷= از مصرف غذاهای تند مزاج و سفت و با کیموس بالا و سنگین به حداقل ها اکتفا شود.}

^{۸= از مصرف نوشیدنی های گازدار و کافئین دار مانند کوکا، قهوه و چای پر رنگ اجتناب نمائید چون کافئین ادرار آور بوده مایعات بدن دفع می شود.}

^{۹= و مسواک کردن دندان ها بعد از افطار و قبل از خواب سلامتی را تضمین می کند.}

^{۱۰=از نوشیدن نوشابه های گازدار و رنگی بشدت بپرهیزید چرا که این نوشابه ها هم موجب کمبود کلسیم در بدن و هم باعث تورم معده و ایجاد سیری کاذب و یبوست مزمن می شود.}

^{۱۱= برای شروع افطار بهتر است از خرما و یا شیر گرم و یا دمنوشهای ایرانی مثل چای به و چای به لیمو و یا سنبل الطیب با گل گاوزبان ( همانند چای سیاه دم شوند = حدود چهل نوع دمنوش گیاهی ایرانی داریم ) استفاده شود تا معده به آرامی کار خود را شروع کند.}

^{۱۲= مستحب است تا انسان گرسنه نشده است لب به غذا نگشاید و مستحب است انسان نیمه سیر از سر سفره بلند شود از نظر اسلام پیشگیری عبارتست از منع افراط در هر چیزی اعم از خواب و خوراک و غیره و خداوند متعال حکمت دهی به افراد را در شکم گرسنه مقرر فرموده است .}

^{۱۳= غذاهای پرحجم و چرب و نوشیدنی های پر رنگ و زیاد برای سحری استفاده نشود.}

^{۱۴= برای افطار از تغذیه عسل ، عسلاب و منابع قندی و انرژی زا مانند خرما، آب میوه انگور( خانگی ) و شله زرد افطار کنید از مصرف دسرها و شیرینی های زیاد در افطار و سحر پرهیز کنید.} 

^{۱۵= از آشامیدن آب سرد در شروع افطار بشدت خودداری کنید و یا در وسط غذا آب زیاد نیاشامید، چون به علت رقیق شدن شیره ی گوارشی، هضم دشوار می شود و بالعکس یک ساعت بعد از افطار و نیم ساعت قبل از سحر آب کافی بیاشامید. و از خوردن بستنی بشدت پرهیز شود .}

^{۱۶=  مصرف سبزیجات ضد عفونی شده به هنگام افطار و میوه در هنگام سحر توصیه می شود. ( یک تجربه مستقل درباره سیزده نوع سبزی در همین سایت درج شده است + پیشنهاد است سبزی خرفه را با آش پخته و صرف شود تا اخلاط صفراوی در روده تعدیل شوند ).}

^{۱۷= از مصرف تنقلات زیاد و هله و هوله و بالاخص فست فودها و شکلات و تخمه جات بشدت خودداری شود.}

^{۱۸= فرآورده های دخانی مثل سیگار و قلیانها  یک آفت جدی است و ماه مبارک رمضان یک فرصت عالی برای ترک این عادت زیانبخش و آزار دهنده است .}

^{۱۹ =روغن های مایع نباتی و جامد نباتی همه مضرسیستم گوارشی و پا درد شدید ایجاد می نمایند .( دلیل ساده ما آنست که خانم خانه دار وقتی بالای هود را در آشپزخانه تمیز می کند به سختی قادر به رفع روغن گریسی میشود و به عبارتی میتوان گفت روغن های نباتی گریس فرآوری شده اروپا برای کاهش عمر انسانهای شرقی میباشد .)}

^{۲۰= موقع خوردن افطار و سحری از خوردن خربزه ، هندوانه و میوه جات پرهیز شود زیرا مصرف با هم باعث فساد معده و ترشی و قولنج عروق میشود .}

^{۲۱= باز کردن روزه با مایعات گرم از نفخ پس از افطار پیشگیری می‌کند و خالی بودن معده و پر شدن معده پس از چند ساعت نخوردن غذا علت اصلی نفخ پس از افطار است، زیرا معده آمادگی تحمل حجم غذای زیاد را ندارد ویس از نوشیدن مایعات گرم استفاده از غذاهای آبکی مثل سوپ، همچنین نان، خرما، پنیر با گردو و سبزی به علت حجم کم و انرژی مناسب مفید می‌باشدو اگر نفخ شکم و باد شکم ادامه یافت حتما”از عصاره‌هایی نظیر عصاره نعنا و زیره و بومادران و زنیان در روی تغذیه و یا چند قاشق در آب استفاده شود و هرگز روزه دار افطارش را با آب یخ و هندوانه یخ و نوشابه های یخی باز نکند که باعث سردرد شدید و چرب شدن کبد و ریزش و چربی و شوره موها میشود .}

^{۲۲= در موقع افطار بدن مزاجش در اوج خلط صفراوی ( گرم و خشک ) میباشد ، پس بایستی تغذیه ها را با گرایش سردیجات مصرف کنیم بدین جهت است که مواد غذایی انرژی ‌زا همچون زولبیا بامیه، غذاهای فرآوری شده صنعتی، غذاهای ادویه‌دار و چرب به میزان زیادی باعث افزایش صفرای بدن می‌شود.}

 ^{۲۳= بالعکس در موقع سحر، بدن مزاجش بلغمی ( سرد و تر ) می‌شود و بر اساس نظر اطبا طب سنتی بدن ، ساعت ۱۲ شب تا ۶ صبح ساعات سردی بدن است که خلط بلغم با خصوصیت سرد و تر در خون زیاد می‌شود و برای کمک به خروج و تعدیل آن در وعده سحر باید از مواد غذایی گرم و متوسط ـ نه سبک و نه سنگین ـ استفاده کنیم. خرما، گردو، حلوا ارده، عسل (غذای مقوی مغز و حافظه)، فسنجان، برنج، تخم‌مرغ و انواع گوشت کم‌چرب ( از گوشت گاو و گوساله پرهیز شود ) از این جمله‌ است.}

^{۲۴=شما خواننده گرامی آیا میدانستید میزان حرارت طبیعی بدن ۳۷ درجه است پس در مصرف تغذیه با حرارت پایین و یا بالا نبایستی بخاراتی را در بدن تولید کنیم و بگوئیم چرا موی سرمان ریزش و چرب و شوره دارد و یا کبدمان چرب شده است .}

^{شهید دکتر سید رضا پاک نژاد در مجموعه ای که ” اولین دانشگاه و آخرین پیامبر” نام دارد و رساله دوره دکترای ایشان بوده، در خصوص روزه داری و شستشوی مواد مسموم بدن بوسیله روزه آورده است:}

^{فردی را در نظر بگیرید که یازده ماه تمام بدون وقفه انواع مواد غذایی به بدنش وارد شده اند، و وضع زمانی بدتر می شود که ورود این مواد غذایی بدون رعایت تدابیر خوردن و آشامیدن باشد و از روی قاعده علمی و نظم بهداشتی نباشد ولی از طرفی خروج کهنه ها و فاسدها که بوسیله ریه، کلیه، کبد  و پوست و… انجام می گیرد بحساب و نظم است، ریه ها سموم را به نظم خارج می سازند و کلیه ها زهرها را به حساب دفع می کنند و کبد به ترتیب مخصوص آنها را دور می نماید، لاجرم انبارهای ذخیره ای، درست و مرتب پر نشده اند و متابولیسم شاید بصورت سوخته و نیم سوخته درآید و ایجاد بیماریهای تغذیه ای از این نیم سوخته ها باشد که اگر به وسیله روزه گرفتن نظم و حسابی در کار ذخائر بدنی به وجود نیاید سبب پیدایش پیش آمدهای ناگواری گردد و حتی در پایه های منابع ذخیره ای شکافی به وجود آید ( این خود دلیلی بر اثبات اهمیت روزه داری است)}

^{برای صادرات بدن فرض کنید چرخ دندانه داری است و برای وارداتش نیز به همین نحو چرخ دندانه دار دیگری.}

^{زمانی بدن به اعتدال و خوشی است که این دو چرخ دندانه هائی داشته باشند که خوب در}

^{یکدیگر جای گیرند و بچرخند اما دندانه های واردات چون حسابی و نظمی نداشته و خوردن و آشامیدنها منظم نیست ولی دندانه های چرخ صادراتی به حساب است و از روی غرائز تعبیه گردیده لذا باید دندانه های چرخ وارداتی را با روزه داری تعمیر و منظم و پاک و روغن کاری نمود و این همه اعمال با یکی دو روز روزه متوالی انجام نخواهد پذیرفت.}

^{اینکه می گوئیم صادرات بدن مرتب و وارداتش نامیزان است راست می گوئیم!}

^{کلیه و کبد و ریه و پوست و… که ارگانهای صادراتی اند همه به نظم اند، کلیه حتی فراموش نمی کند که آدمی در شب احتیاج به خواب دارد نباید برای ادرار کردن بیدار شود لذا به تناسب تاریکی و سنگینی خواب از ترشحات خود کاسته و کمتر ادرار به وجود می آید، پوست همینطور و ریه ها و کبد و…}

^{اما واردات آنچنان نامنظم است که گاه آدمی بجای طیبات و غذاهای پاکیزه و سالم، به دست خود غبارها، دودها، و ناشایست های دیگر را به حساب واردات کشور بدن بسویش سرازیر می نماید و در نتیجه حوض متابولیکی که طاق تحمل فشارها و صدمه ها را ندارد شکاف برداشته آدمی را بروز سیاه و روزگار سیاه می نشاند.}

^{می دانیم در شهرها، بخصوص شهرهای صنعتی که هوای آلوده دارند و دارای مقداری گازهای فلزات سنگین مانند سرب و جیوه و آهن می باشد . این گازها  از راه ریه ها همراه هوای تنفسی وارد بدن می شود و مثلاً سرب روی گلبولهای قرمز خون بافتهای عصبی و استخوانی ثابت شده ایجاد کم خونی وعصبانیت و لاغری و دردهای استخوانی می کند و در صورتیکه با گرسنگی ملایم ( روزه)، اسیدوز ترشی خون بالا رود این مواد سمی گفته شده از محل های خود خارج شده وارد جریان خون گردیده از کلیه ها دفع می شوند یعنی در حقیقت پیوسته حوض متابولیکی گفته شده به دفع سموم اشتغال دارد.}

^{بدن مانند منبع ذخیره شده ای است از آنچه بنام خوردنیها و آشامیدنیها به آن وارد می شود و چون بسیاری از اعضاء برای دفع سموم در تلاش مداوم هستند لازم است به بدن فرصتی به منظور خوب عملی ساختن دفع سموم داده شود که جز با روزه داری و منظم ساختن کیفیت و کمیت مواد وارداتی به بدن صورت تحقق نخواهد پذیرفت!}

^{محققان آثار زیادی برای روزه تشریح کرده اند :}

^{– اثر بر الکترولیت‌ها و شاخص‌های خون‌سازی،}

^{– اثر بر کاهش وزن و …  می‌باشد.}

^{– اثر بر سوخت و ساز بدن،}

^{– غلظت هورمون‌ها،}

^{– فعالیت کلیه‌ها، آزمایش‌های کبدی،}

^{– دستگاه گوارش،}

^{– دستگاه قلب و عروق،}

^{– آثار عصبی و روانی،}

^{– شیوع حملات صرعی در روزه‌داران ماه مبارک رمضان کاهش می‌یابد.}

^{– روزه‌داری سبب کاهش افسردگی، افکار پارانوئیدی و وسواس می‌گردد و عزت نفس فرد را افزایش می‌دهد.}

^{ماه رمضان را از آن جهت ماه صبر نامیده‌اند چون صابر و روزه‌دار خود را از تأثیر درگیری‌ها، شکوه ‌ها و آلام می‌رهاند و خویشتن را از آنها باز می‌دارد. صبر یکی از طرق سلامت و بهداشت روانی است که در روزه‌دار تجلی می‌یابد.}