💊💊💊💊#سوال۱۰۱۳ آیا جوشاندن #کشمش و #مویز موجب حرام شدن آن می شود؟
✅پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :
۱⃣عنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَى أَبِی الْحَسَنِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الزَّبِیبِ هَلْ یَصْلُحُ أَنْ یُطْبَخَ حَتَّى یَخْرُجَ طَعْمُهُ ثُمَّ یُؤْخَذَ ذلک الْمَاءُ فَیُطْبَخَ حَتَّى یَذْهَبَ ثُلُثَاهُ وَ یَبْقَى ثُلُثُهُ ثُمَّ یُرْفَعَ فَیُشْرَبَ مِنْهُ السَّنَهَ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِهِ.
📚 الکافی ج۶ص۴۲۱
علی بن جعفر گوید : از موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیه در مورد #مویز (#کشمش) سوال کردم که آیا صلاح است که پخته شود تا اینکه طعم آن بیرون بیاید و سپس آن آب برداشته شود و طبخ شود تا اینکه #دو_سوم آن برود و یک سوم آن باقی بماند و سپس برداشته شود و به مدت یکسال از آن نوشیده شود؟ امام فرمود : اشکالی ندارد!
۲⃣عنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّه قَالَ: سُئِلَ عَنِ الزَّبِیبِ کَیْفَ یَحِلُّ طَبْخُهُ حَتَّى یُشْرَبَ حَلَالًا قَالَ تَأْخُذُ رُبُعاً مِنْ زَبِیبٍ فَتُنَقِّیهِ ثُمَّ تَطْرَحُ عَلَیْهِ اثْنَیْ عَشَرَ رِطْلًا مِنْ مَاءٍ ثُمَّ تُنْقِعُهُ لَیْلَهً فَإِذَا کَانَ مِنْ غَدٍ نَزَعْتَ سُلَافَتَهُ ثُمَّ تَصُبُّ عَلَیْهِ مِنَ الْمَاءِ بِقَدْرِ مَا یَغْمُرُهُ ثُمَّ تُغْلِیهِ بِالنَّارِ غَلْیَهً ثُمَّ تَنْزِعُ مَاءَهُ فَتَصُبُّهُ عَلَى الماء الْأَوَّلِ ثُمَّ تَطْرَحُهُ فِی إِنَاءٍ وَاحِدٍ ثُمَّ تُوقِدُ تَحْتَهُ النَّارَ حَتَّى یَذْهَبَ ثُلُثَاهُ وَ یَبْقَى ثُلُثُهُ وَ تَحْتَهُ النَّارُ ثُمَّ تَأْخُذُ رِطْلَ عَسَلٍ فَتُغْلِیهِ بِالنَّارِ غَلْیَهً وَ تَنْزِعُ رَغْوَتَهُ ثُمَّ تَطْرَحُهُ عَلَى الْمَطْبُوخِ ثُمَّ اضْرِبْهُ حَتَّى یَخْتَلِطَ بِهِ وَ اطْرَحْ فِیهِ إِنْ شِئْتَ زَعْفَرَاناً وَ طَیِّبْهُ إِنْ شِئْتَ بِزَنْجَبِیلٍ قَلِیلٍ…
📚 الکافی ج۶ص۴۲۵
از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد مویز (کشمش) سؤال شد که طبخ آن چگونه حلال است تا #حلال نوشیده شود؟ فرمود : یک ربع (یک چهارم رطل) زبیب برمی داری و آن را تمیز می کنی و سپس ۱۲ رطل آب بر روی آن می ریزی و یک شب آن را می خیسانی و وقتی فردا شد آب آن را برمی داری و به اندازه ای که روی آن را بپوشاند بر روی آن آب می ریزی و آن را با آتش یک جوش می دهی و سپس آب آن را می گیری و بر آن آب اول می ریزی و همه آنها را در ظرفی می ریزی و زیر آن آتش روشن می کنی و همواره آتش باشد تا اینکه #دو_سوم آن برود و یک سوم آن باقی بماند.
سپس یک رطل عسل برمی داری و آن را با آتش یک جوش می دهی و کف آن می گیری و آن را بر روی آن آب مویز پخته شده می ریزی و آن را به هم می زنی تا مخلوط شود و اگر خواستی بر روی آن زعفران بریز و اگر خواستی با اندکی زنجبیل آن را خوشبو (خوشمزه) کن!
۳⃣عنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیِّ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَرَاقِرَ تُصِیبُنِی فِی مَعِدَتِی وَ قِلَّهَ اسْتِمْرَائِیَ الطَّعَامَ فَقَالَ لِی لِمَ لَا تَتَّخِذُ نَبِیذاً نَشْرَبُهُ نَحْنُ وَ هُوَ یُمْرِئُ الطَّعَامَ وَ یَذْهَبُ بِالْقَرَاقِرِ وَ الرِّیَاحِ مِنَ الْبَطْنِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ صِفْهُ لِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ تَأْخُذُ صَاعاً مِنْ زَبِیبٍ فَتُنَقِّیهِ مِنْ حَبِّهِ وَ مَا فِیهِ ثُمَّ تَغْسِلُهُ بِالْمَاءِ غَسْلًا جَیِّداً ثُمَّ تُنْقِعُهُ فِی مِثْلِهِ مِنَ الْمَاءِ أَوْ مَا یَغْمُرُهُ ثُمَّ تَتْرُکُهُ فِی الشِّتَاءِ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ بِلَیَالِیهَا وَ فِی الصَّیْفِ یَوْماً وَ لَیْلَهً فَإِذَا أَتَى عَلَیْهِ ذَلِکَ الْقَدْرُ صَفَّیْتَهُ وَ أَخَذْتَ صَفْوَتَهُ وَ جَعَلْتَهُ فِی إِنَاءٍ وَ أَخَذْتَ مِقْدَارَهُ بِعُودٍ ثُمَّ طَبَخْتَهُ طَبْخاً رَفِیقاً حَتَّى یَذْهَبَ ثُلُثَاهُ وَ یَبْقَى ثُلُثُهُ ثُمَّ تَجْعَلُ عَلَیْهِ نِصْفَ رِطْلِ عَسَلٍ وَ تَأْخُذُ مِقْدَارَ الْعَسَلِ ثُمَّ تَطْبُخُهُ حَتَّى تَذْهَبَ الزِّیَادَهُ ثُمَّ تَأْخُذُ زَنْجَبِیلًا وَ خَوْلَنْجَانَ وَ دَارْصِینِیَّ وَ زَعْفَرَانَ وَ قَرَنْفُلًا وَ مَصْطَکَى وَ تَدُقُّهُ وَ تَجْعَلُهُ فِی خِرْقَهٍ رَقِیقَهٍ وَ تَطْرَحُهُ فِیهِ وَ تُغْلِیهِ مَعَهُ غَلْیَهً ثُمَّ تُنْزِلُهُ فَإِذَا بَرَدَ صَفَّیْتَهُ وَ أَخَذْتَ مِنْهُ عَلَى غَدَائِکَ وَ عَشَائِکَ قَالَ فَفَعَلْتُ فَذَهَبَ عَنِّی مَا کُنْتُ أَجِدُهُ وَ هُوَ شَرَابٌ طَیِّبٌ لَا یَتَغَیَّرُ إِذَا بَقِیَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.
📚 الکافی ج۶ص۴۲۶
✅ ترجمه این روایت و ادامه مطلب را در قسمت بعد پیگیری فرمائید :
✅ ادامه مطلب قبل در مورد پختن مویز و کشمش :
اسماعیل گوید : به امام صادق صلوات اللَّه از صداهایی که در معده به من می رسد و کم گوارایی طعام شکایت نمودم. امام فرمود : چرا نبیذی که ما آن را می نوشیم درست نمی کنی که آن، طعام را گوارا می کند و صداها و بادها را از معده می برد؟!
گوید : گفتم : فدایت شوم! آن را برای من توصیف کن!
فرمود : یک صاع مویز (کشمش) برمی داری و آن را از هسته و آنچه در آن است تمیز و پاک می کنی و سپس آن را به خوبی با آب می شویی و به اندازه آن یا به اندازه ای که روی آن را بگیرد آن را در آب می خیسانی و در زمستان سه شبانه روز و در تابستان یک شبانه روز آن را رها می کنی و وقتی این مدت گذشت آن را برمی داری و صاف می کنی و صاف شده آن را در ظرفی می ریزی و مقدار آن را با چوب اندازه می گیری و با حرارت ملایم آن را طبخ می کنی تا اینکه #دو_سوم آن برود و یک سوم آن باقی بماند و سپس نیم رطل عسل بر آن قرار می دهی و مقدار آن را می گیری و آن را طبخ می کنی تا به اندازه ای که با ریختن عسل زیاد شده است برود.
سپس زنجبیل و خولنجان و دارچین و زعفران و قرنفل و مصطکی را برمی داری و آنها را می کوبی و در پارچه نازکی می ریزی و در آن می اندازی و همراه آنها آن را یک جوش می دهی و سپس آن را از آتش برمی داری و وقتی سرد شد آن را صاف می کنی و بعد از صبحانه و شام از آن می خوری!
اسماعیل گوید : من این کار را انجام دادم، پس آن مشکلاتی که داشتم از من رفت و این یک نوشیدنی طیب است که اگر بماند تغییر نمی کند. إن شاءالله
۴⃣زیْدٌ النَّرْسِیُّ فِی أَصْلِهِ، قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الزَّبِیبِ یُدَقُّ وَ یُلْقَى فِی الْقِدْرِ ثُمَّ یُصَبُّ عَلَیْهِ الْمَاءُ وَ یُوقَدُ تَحْتَهُ فَقَالَ لَا تَأْکُلْهُ حَتَّى یَذْهَبَ الثُّلُثَانِ وَ یَبْقَى الثُّلُثُ فَإِنَّ النَّارَ قَدْ أَصَابَتْهُ قُلْتُ فَالزَّبِیبُ کَمَا هُوَ [یُلْقَى] فِی الْقِدْرِ وَ یُصَبُّ عَلَیْهِ الْمَاءُ ثُمَّ یُطْبَخُ وَ یُصَفَّى عَنْهُ الْمَاءُ فَقَالَ کَذَلِکَ هُوَ سَوَاءً إِذَا أُدَّتِ الْحَلَاوَهُ إِلَى الْمَاءِ فَصَارَ حُلْواً بِمَنْزِلَهِ الْعَصِیرِ ثُمَّ نَشَّ مِنْ غَیْرِ أَنْ تُصِیبَهُ النَّارُ فَقَدْ حَرُمَ وَ کَذَلِکَ إِذَا أَصَابَتْهُ النَّارُ فَأَغْلَاهُ فَقَدْ فَسَدَ
📚 أصل زید النرسی ص ۵۸
زید نرسی در اصل خود می گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد مویز (کشمش) که ریز ریز می شود و در دیگ انداخته می شود و آب بر روی آن ریخته می شود و زیر آن آتش روشن می شود سؤال شد؛ فرمود : آن را مخور تا اینکه دو سوم آن برود و یک سوم آن باقی بماند، زیرا آتش به آن رسیده است!
گفتم : مویز (کشمش)، به صورت کامل (بدون ریزریز کردن) در دیگ انداخته می شود و بر آن آب ریخته می شود و پخته می شود و سپس آب آن صاف کرده می شود. (این چطور)؟ فرمود : همچنین این هم با آن برابر است! هنگامی که شیرینی به آب منتقل می شود و مانند عصیر شیرین می شود و سپس (به مرور زمان) بدون اینکه به آن حرارت آتش برسد به غلیان و نشیش می افتد، محققا که #حرام شده است و همچنین وقتی که آتش و حرارت به آن برسد و آن را به جوش و غلیان درآورد، محققا که فاسد(یعنی حرام) شده است!
✅ ادامه مطلب در قسمت بعد می آید :
✅ ادامه مطلب قبل در مورد پختن مویز و کشمش :
۵⃣عنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ: کُنْتُ مُبْتَلًى بِالنَّبِیذِ مُعْجَباً بِهِ فَقُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّه أَصِفُ لَکَ النَّبِیذَ فَقَالَ بَلْ أَنَا أَصِفُهُ لَکَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ کُلُّ مُسْکِرٍ حَرَامٌ وَ مَا أَسْکَرَ کَثِیرُهُ فَقَلِیلُهُ حَرَامٌ فَقُلْتُ لَهُ هَذَا نَبِیذُ السِّقَایَهِ بِفِنَاءِ الْکَعْبَهِ- فَقَالَ لَیْسَ هَکَذَا کَانَتِ السِّقَایَهُ إِنَّمَا السِّقَایَهُ زَمْزَمُ- أَ فَتَدْرِی مَنْ أَوَّلَ مَنْ غَیَّرَهَا قُلْتُ لَا قَالَ الْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ کَانَتْ لَهُ حَبَلَهٌ أَفَتَدْرِی مَا الْحَبَلَهُ قُلْتُ لَا قَالَ الْکَرْمُ فَکَانَ یُنْقِعُ الزَّبِیبَ غُدْوَهً وَ یَشْرَبُونَهُ بِالْعَشِیِّ وَ یُنْقِعُهُ بِالْعَشِیِّ وَ یَشْرَبُونَهُ من الغد یُرِیدُ بِهِ أَنْ یَکْسِرَ غِلَظَ الْمَاءِ عَلَى النَّاسِ وَ أَنَّ هَؤُلَاءِ قَدْ تَعَدَّوْا فَلَا تَقْرَبْهُ وَ لَا تَشْرَبْهُ.
📚 الکافی ج۶ص۴۰۸
صفوان جمال گوید : من گرفتار نبیذ بودم و از آن خوشم می آمد! پس به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : آن را برای شما توصیف می کنم! امام فرمودند : بلکه من آن را برای تو توصیف می کنم : رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله فرمود : هر مست کننده ای حرام است و آنچه زیاد آن مست کند، اندک آن هم حرام است!
من گفتم : این همان نبیذ و نوشیدنی سقایه در فنای کعبه است! فرمود : سقایه اینچنین نبوده است. سقایه، زمزم است.
آیا می دانی اولین کسی که آن را تغییر داد که بود؟ گفتم :خیر! فرمود : عباس بن عبدالمطلب که حَبَله داشت. آیا می دانی حَبَله چیست؟ گفتم :خیر! فرمود : انگور است. او صبحگاهان مویز (کشمش) را می انداخت (در آب می خیساند) و در آخر روز (یا اول شب) آن را می نوشیدند و در شب آن را می انداخت و فردا آن را می نوشیدند و قصد او این بود که غلظت و سنگینی آب را برای مردم بشکند و همانا اینها از این حد (یعنی انداختن در شب و خوردن در فردا یا انداختن در صبح و خوردن آن در همان شب) تجاوز کرده اند ( و آن را بیشتر نگه می دارند) پس به آن نزدیک نشو و آن را ننوش!
۶⃣عنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَنْ نَبِیذِ السِّقَایَهِ فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ کَانُوا یَوْمَئِذٍ أَشَدَّ جَهْداً مِنْ أَنْ یَکُونَ لَهُمْ زَبِیبٌ یَنْبِذُونَهُ إِنَّمَا السِّقَایَهُ زَمْزَمُ
📚 کتاب عاصم بن حمید الحناط ص ۲۴.
ابابصیر گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد نبیذ سقایه سؤال کردم؛ امام فرمودند : سختی (معاش) آنها بیش از آن بود که #مویز، (کشمش) داشته باشند (تا بتوانند نبیذ درست کنند)، همانا سقایه، زمزم است!
✅ شواهد روایی فوق و غیره نشان می دهد که علاوه بر عصیر انگور، عصیر مویز و کشمش نیز در صورت جوشیدن یا ماندن آن تا اینکه به غلیان بیاید، موجب حرام شدن آن می شود و در صورت جوشیدن آن در آب، لازم است که آنقدر جوشانده شود تا اینکه دو سوم آن برود و یک سوم آن باقی بماند و لذا استفاده آن در غذا باید به نحوی باشد که یا آب آن به جوش نیاید و یا اگر به جوش آمد دو سوم آب آن تبخیر شود.
✅ شگفت است که با وجود شواهد روائی مختلف، برخی با تمسک به اصل کلی حلیت، قائل هستند که مویز و کشمش در صورت جوشیدن حلال هستند و نیاز به ثلثان ندارند و گویا حتی این روایات حتی زمینه شبهه هم برای آنها ایجاد نمی کند و اتباع خود را در مورد خوردن آن در حلیت قرار می دهند!
✅ کشمش هایی که در خمیر قرار داده می شود و خمیرها پخته می شوند تا تبدیل به کیک شوند، مشمول روایات فوق نیست و نهیی ندارد، زیرا کشمش ها در آب قرار نمی گیرند تا شیرینی آنها به آب منتقل شود و به جوش آمدن آن موجب حرام شدن و لزوم ثلثان کردن شود.
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَهَ وَ النَّصْرَ
🆔@porseshvapasokhe