نگاهی دقیق و موشکافانه به عارضه هموروئید یا همان بواسیر برمبنای طب سنتی

📚📚نگاهی دقیق و موشکافانه به عارضه هموروئید یا همان بواسیر برمبنای طب سنتی

هموروئید یا بواسیر به معنی گشاد شدن و واریسی شدن عروق انتهایی مقعد و ایجاد توده‌ای بر سر رگ های مقعد می باشد که باعث بیرون زدگی نیز می شود.

یا به عبارت ساده تر، به متورم شدن و باد کردن رگ‌های اطراف مقعد که معمولاً بر اثر فشار ایجاد می‌شود بواسیر می‌گویند که یکی از شایع ترین بیماری‌های نشیمنگاهی می‌باشد.

گاهی بواسیر با پسوندهایی نظیر بواسیر انف و یا بواسیر رحم به کار می‌رود که به توده گوشتی داخل بینی یا رحم اشاره می‌کند.

چرا دچار بواسیر می شویم؟

عامل این بیماری از منظر طب سنتی، خون غلیظ سودایی یا تجمع سودا در خون یا انصباب آن (ریزش اخلاط سوداوی از اندام های بالاتر به داخل مقعد) است.
سودا یکی از ۴ خلط بدن است، که وجود مقداری از آن ضروری است و افزایش آن در بدن می‌تواند موجب ابتلا به برخی از بیماری ها از جمله بواسیر با هموروئید گردد.
عوامل ایجاد کننده سودا عبارتند از:

غلبه حرارت: به دنبال مصرف غذاهای گرم و تند مزاج هم چون خردل، سیر، فلفل و …

کاهش سرعت حرکت خون در وریدها که سده نام دارد و می‌تواند در اثر افزایش فشار شکمی مانند نشستن طولانی مدت در توالت برای دفع مدفوع رخ دهد.

عوامل مولد خون غلیظ از جمله غذاهای سودازا مثل عدس، کلم، بادمجان، گوشت‌های نمک سود، گوشت گاو و خوب نجویدن غذا.

💊💊سایر عوامل موثر در بروز بواسیر

عوامل داخلی نظیر:

یبوست

افسردگی

خواب ناکافی

افزایش فشار داخل شکمی

سن بالای ۴۰ سال

اختلال عملکرد طحال در جذب سودا و اختلال عملکرد کبد به سمت تولید سودای بیش از حد

و عوامل خارجی نظیر:

فصل پاییز و آب و هوای خشک

زایمان و بارداری

مصرف بیش از حد مسهل ها از جمله کرچک و صبر

💊بواسیر مقعدی با چه علائمی همراه است؟

بیرون زدگی های گوشتی شکل و برجسته در اطراف کانال مقعد

خونریزی از مقعد به دنبال دفع مدفوع که گاهی درد هم ندارد

خروج خون قبل از مدفوع یا بعد از آن به صورت غیرمختلط با مدفوع

احساس درد و سنگینی و خارش در مقعد

خروج مدفوع اندک یا احساس دفع ناکامل مدفوع پس از هر بار اجابت مزاج

ضعف قوت و کاهش اشتها

سوءهضم

احساس سنگینی و کوفتگی اندام ها پس از خواب

سستی در حرکات

سرگیجه و سیاهی رفتن سر

ورم چهره و چشم

رنگ صورت زرد متمایل به سبز یا تیره شدن رنگ پوست

کلیات درمان بواسیر در طب سنتی

پروتکل درمانی بیماری هموروئید در طب سنتی ایران، از درمان‌های متنوعی تشکیل شده است؛ از جمله بهبود سبک زندگی، درمان بیماری زمینه‌ای، تجویز داروهای موضعی و سیستمیک، تسکین علایم و جراحی.

علاج بواسیر یا هموروئید

به طور کلی ذکر شده است که علاج بواسیر بر ۲ نوع است:
علاج تام: قطع بواسیر است؛ با جراحی و یا با داروهای اکال (دارویی که بصورت موضعی روی زخم یا محل ضایعه گذاشته می شود و با تخریب بافت مورد نظر به نوعی پاکسازی یا در اصطلاح پزشکی دبریدمان انجام می داده است) و مجفف (خشک کننده داروهایی که رطوبت زخم را به عنوان یکی از عوامل مانع بهبود زخم خشک می کنند) و مدملات جراحت
علاج غیر تام : شامل درمان های طبی به صورت سیستمیک یا موضعی.
💊ده قدم درمانی برای بیماری هموروئید (بواسیر)

در طب سنتی ده قدم درمانی برای این بیماری پیشنهاد شده است و اکثر بیماران نیازمند بیش از یک روش درمانی هستند. البته آنجه در این نوشتار تقدیم می گردد کلیاتی جهت آشنایی کلی با روش های درمانی است وگرنه هر گونه تجویز روش درمانی و یا داروی گیاهی صرفاً با نظر پزشک متخصص طب ایرانی باید صورت پذیرد. این ۱۰ گام عبارتند از:

۱) پاکسازی بدن از سودا

برای خارج کردن سودا روش‌های مختلفی نظیر موارد زیر وجود دارد: دقت شود تمامی موارد پاکسازی فقط باید بر اساس نظر پزشک متخصص طب ایرانی صورت پذیرد.
حجامت: حجامت ناحیه لومبو ساکرال.
فصد: فصد ورید صافن کوچک یا بزرگ در مچ پا و یا فصد بازیلیک.
زالو: قرار دادن زالو بر روی پاکه‌های هموروئید یا اطراف آن.
تجویز مسهلات: داروهایی که به عنوان مسهل برای این هدف مفید هستند عبارتند از هلیله، بلیله، آمله، افتیمون، آلو، سپستان و فلوس.
همچنین برخی از داروهای ترکیبی که برای رفع سودا در بدن توصیه شده است عبارتند از :

نیر بسفایج

سرکه انگبین (ترکیب سرکه انگور و عسل )

ماءالجبن (آب پنیر)

اسطوخودوس

اطریفل صغیر

اطریفل مقلی

مقل ملین

۲) پاکسازی و تقویت کبد، طحال و دستگاه گوارش

این ارگان ها در تولید سودا نقش مهمی ایفا می‌کنند، لذا کنترل عملکرد آنها ضروری است.

ابن سینا معتقد است اگر این ۲ مرحله از درمان و اصلاح وضعیت گوارش بیمار انجام شد و بیمار از درد و ورم و انتفاخ شاکی نبود، نیازی به درمان‌های بیشتر نیست،

چرا که درمان‌های بیشتر می‌تواند فرد را در معرض فیسچول و یا شقاق قرار دهد.

گلقند و قرص مصطکی با تقویت معده در این بیماری اثر ویژه دارند.

یبوست باعث تشدید بیماری می‌شود لذا فرد باید لینت مزاج شکم داشته باشد.

💊۳) تحلیل ماده بواسیر

۴) تدابیر کلی و غذایی شامل توصیه ها و پرهیزات

۵) تسکین درد

اگر هموروئید دردناک باشد تسکین درد الزامی است. یکسری داروهای موضعی به صورت آبزن و یا مرهم برای این منظور تجویز می‌شود.

خطمی، کتیرا، پنیرک، تخم کتان، شنبلیله، بنفشه، افیون، مقل، بابونه، اکلیل الملک، زعفران، پیه اردک، مغز ساق گاو، کوهان شتر، زرده تخم مرغ، روغن گل سرخ، روغن هسته زردآلو، برگ کلم پخته به همراه موم و روغن گاو، پیاز پخته شده، روغن زرد و مرهم سفیداب کافوری از جمله مسکنات ذکر شده جهت بواسیر هستند.

۶) ایجاد خونریزی در هموروئید و تخلیه ترومبوز

۷) بند آوردن خونریزی

برخی داروها که به این منظور و به اشکال مختلف حقنه، ضماد، ذرور (دوای خشک کوبیده شده برای قطع رطوبات حاصل از زخم) و یا آبزن استفاده می‌شوند عبارتند از: کندر،گلنار، مازو، اقاقیا، مقل، هلیله، آمله و آبزن قابض شامل عدس، پوست انار و مازو.

۸) حذف توده وریدی با انجام منیپولاسیون‌های دستی و یا با داروهای مجفف

ابن سینا با تأیید نظر بقراط، معتقد است همه‌ی توده‌های هموروئیدی را نباید برداشت.

در هر جلسه فقط باید یک بالشتک وریدی را جدا کرد و در نهایت حداقل یکی از آن ها را باید حفظ کرد تا همچنان محلی برای دفع مواد زاید باشد.

حذف توده هموروئید، با بستن حلقه ابریشمی یا کتانی از جمله روش‌های ذکر شده در متون طب سنتی است.

داروهای مجففی که بدین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند به صورت ضماد، طلا و یا بخور (دود دادن) به کار روند.

از این دسته دارویی می‌توان به برگ آس، شکوفه بادمجان، ترکیبی پوست انار و کندر و جفت بلوط و جوز السرو، مقل، کندر و حرمل، ریشه کبر، حنظل، ابهل، بلادر و شبّ اشاره کرد.

۹) جراحی

جراحی که از آن به «علاج بالحدید» یاد می‌شود، به عنوان درمان تام نام دارد.

جراحی کردن و دور انداختن عروق بواسیری باعث می شود خلط سودایی که آنجا تجمع یافته است در بدن پخش شود و در سایر اعضا مشکل ایجاد نماید.

طب سنتی تا حد امکان سعی می کند بدون جراحی، رفع مشکل کند.

و جراحی در مواقعی که ضرورت قوی احساس شود و یا درمان‌های قبلی به نتیجه نرسد، ضرورت پیدا می‌کند.

۱۰) ترمیم زخم

پس از برداشتن توده هموروئیدی، زخم باقیمانده باید ترمیم شود. داروهایی که بدین منظور استفاده می‌شوند تحت عنوان مدملات نام دارند.

توصیه های کلی برای بهبود و رفع بواسیر(هموروئید)

بدن و دستگاه گوارش باید از سودا پاکسازی شود (اصلاح وضعیت کبد و طحال و معده) این کار باید زیر نظر متخصص طب سنتی انجام شود

استحمام منظم و ورزش و پیاده روی ملایم در بهبود این بیماری موثر است.

نوع رژیم غذایی باید اصلاح شود.

در صورت داشتن یبوست، حتما با خاکشیر، انجیر و آب انجیر، روغن زیتون و … رفع گردد.

جهت پیشگیری از ابتلا به شقاق، مقعد شب ها با روغن گل سرخ، روغن مالی شود.

در صورتی که از مقعد خون سیاه و غلیظ خارج می شود و بیمار احساس ضعف نداشته باشد،نباید جلوی خونریزی را گرفت زیرا در واقع خون بیمار و آلوده خارج می شود.

💊دستورات غذایی و پرهیزات

گوشت گاو، گاومیش، آهو، ماهی شور، تن ماهی کنسرو شده، سوسیس و کالباس

شیر، پنیر خشک و کهنه

سبزیجات تند و تیز، بادمجان، کلم، سیر و پیاز خام، خردل

ادویه تند مانند: فلفل

به طور کلی: غذاهای غلیظ، غذاهای سوزاننده خون، تند و تیز و مولد سودا

توصیه ها

غذاهای رطوبت بخش، مولد خون صالح، سریع الهضم و مغذی: شوربای گوشت بره، شوربای گوشت مرغ، تخم مرغ عسلی

کوکوی تره یا خاگینه زرده تخم مرغ و آب تره

اسفیدباج ( برنج، جعفری و گشنیز، کمی تره و شنبلیه، بال و گردن مرغ، روغن زیتون)

نخوداب

روغن های مناسب: کنجد شیرین، گردو، نارگیل، بادام

حرف پایانی…

کلیه مطالبی که در منابع طب ایرانی جهت درمان هموروئید ذکر شده است صرفا با تشخیص و نظر پزشک متخصص طب ایرانی قابل انجام است.

آنچه جهت عموم توصیه می شود رعایت اصول حفظ سلامتی در این مورد خصوصا رعایت لینت طبع و مصرف غذاهای سالم و پرهیز از غذاهای سودا زا می باشد.

منبع: با سپاس از همکاران محترم خانم دکتر فاطمه حکیمی و آقای دکتر مرتضی مجاهدی
https://tabaye.ir/general-treatment-of-hemorrhoids-with-traditional-medicine/